Edytorial

Po pierwsze – człowiek!
Ks. Paweł Rozpiątkowski

Zacznę, jak wypada w periodyku o takim profilu, historycznie. Złoty okres cesarstwa rzymskiego przypada na I-II wiek po Chrystusie. Wpłynęło na to wiele, wzajemnie od siebie zależnych, czynników, ale najważniejszym bogactwem imperium byli jego obywatele, ludzie.
Nigdy wcześniej i nigdy później cesarstwo nie było tak liczne. Liczbę mieszkańców szacuje się na 40 do 100 mln – najprawdopodobniej w okolicy 70 mln. Sam Rzym był pierwszym milionowym miastem w historii ludzkości, na drugie – Londyn – trzeba było czekać kilkanaście wieków. Wniosek z tego jest taki, że bogactwem imperiów, królestw, państw i narodów są przede wszystkim ludzie. Warto o tym pamiętać.

Puls historii

Prawdziwe polskie bogactwo
Grzegorz Gadacz

W Polsce jest właściwie wszystko. Wysokie i niskie góry, morza i jeziora, wielkie piękne miasta i spokojne wioski, pola i lasy. Ale prawdziwym bogactwem naszego kraju jest coś innego.
Historycy od wieków toczą zażarte spory o to, kiedy tak naprawdę powstało jednolite państwo rządzone przez Piastów, kiedy zaczęło być nazywane Polską, a jego mieszkańcy – Polakami. Jedni twierdzili, że nazwa wzięła się od pola – otwartej przestrzeni znajdującej się na danym terytorium, inni, że od mitycznego Pola – praprzodka naszych rodaków.

Recepta na chorobę demograficzną
Artur Stelmasiak

Konsekwencje demograficzne wojny kulturowej mogą być, jak widać, nawet bardziej niebezpieczne od tych konwencjonalnych – mówi mecenas Rafał Dorosiński, dyrektor Centrum Polityki Rodzinnej i Edukacji Instytutu Ordo Iuris.

Bóg i historia

Bóg może tylko kochać
Dr Łukasz Krzysztofka

Niespełna sto lat temu we Francji s. Eugenia Elżbieta Ravasio, włoska siostra misjonarka Matki Bożej Apostołów, otrzymała niezwykłą łaskę objawienia Boga Ojca. Choć zostało ono uznane przez Kościół, do dziś jest mało znane.

Święte pisanie

Święty od zarazy
Marian Florek

Pielgrzymował po Europie, pomagał mieszkańcom miast cierpiącym z powodu morowego powietrza. Jego biografia jest pomieszaniem informacji historycznych z legendą.

Najwybitniejszy ojciec pustyni
Dr Tomasz Borowski

Chrześcijanie w Egipcie – Koptowie tworzą najliczniejszą wspólnotę wyznawców Chrystusa na Bliskim Wschodzie. Są także jedyną, której liczba wiernych rośnie i powstają liczne nowe kościoły.

Rozmowa

Bohater Kościoła
Marian Florek

Biskup Baraniak był przetrzymywany w bardzo ciężkim więzieniu przez 27 miesięcy i poddawany najbardziej wyrafinowanym torturom, bez postawienia mu jakiegokolwiek zarzutu. To było łamanie nawet prawa stalinowskiego – mówi Jolanta Hajdasz, reżyser filmów o bohaterskim biskupie, które przyczyniły się do szerokiego społecznego odbioru jego postaci.

Historia idei

Wniebowzięcie. Długa historia najnowszego dogmatu
Ks. dr Mariusz Bakalarz

Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest obchodem głęboko zakorzenionym w liturgii, pobożności i tradycji Kościoła. Tymczasem długa i niełatwa była droga do sformułowania prawdy o Wniebowzięciu jako dogmatu wiary.

Kościół i Naród

Co na to wszystko powiedziałby Konarski?
Sebastian Reńca

To, że szkolnictwo co jakiś czas wymaga reform, nie ulega wątpliwości. Zmieniają się czasy, a wraz z nimi następuje chociażby postęp technologiczny, więc i edukacja musi się zmieniać. W gruncie rzeczy jednak ostatecznie zawsze powinno chodzić o to samo. Reforma musi mieć dwa podstawowe cele: uczeń wychodzący ze szkoły ma być wszechstronnie wyedukowany i przygotowany do życia w dorosłości.

Cezaropapizm i papocezaryzm
Ks. Paweł Rozpiątkowski

To jeden z najbardziej znaczących i najbardziej dynamicznych procesów kształtujących historię. Naturalne, powiedzielibyśmy, napięcie. Raz mocniejsze, innym razem słabsze, ale zawsze obecne, niekiedy wywołujące wydarzenia gorszące, które dzieją się nawet po drodze do ideału. Tak pokrótce można scharakteryzować współistnienie wspólnoty państwowej ze wspólnotą religijną, władzy państwowej z władzą duchowną oraz pojedynczego człowieka, który jest zarówno obywatelem, jak i wiernym.

Alians szabli i różańca
Jan Józef Kasprzyk

Wojna z bolszewicką Rosją była nie tylko walką o ocalenie niepodległości Polski. Była starciem cywilizacyjnym, w którym stawką było oblicze ideowe i przyszłość Europy.

Tajemnice historii

Zawsze kochałem Polskę
Dr Andrzej Sznajder

Śmierć prymasa Augusta Hlonda przyszła nagle. W sytuacji, w jakiej po II wojnie światowej znalazła się Polska, można powiedzieć, że była na rękę komunistom. Czy to oni maczali w tym palce? Wydaje się to mało prawdopodobne i trudne do udowodnienia.

Komunizm to zło
Jan Józef Kasprzyk

Zaledwie 16 lat po opublikowaniu przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa Manifestu partii komunistycznej papież Pius IX jako jeden z pierwszych dostrzegł niebezpieczeństwa cywilizacyjne wypływające z nowej ideologii.

Historia sztuki

Modlitewny kod Fra Angelico
Ireneusz Korpyś

Wielu sądziło, że pod zakonnym habitem, oprócz talentu, ukrywał anielskie skrzydła. Coś jest na rzeczy, wszak nikt tak jak on nie malował aniołów. O jego usługi zabiegało dwóch papieży, a jego dziełami inspirował się sam Leonadro da Vinci.

Esej

Co ma wiedzieć młode pokolenie Polaków?
Prof. Wojciech Roszkowski

„Na ogół mądrzy ludzie, którzy ciężko pracują i dobrze traktują innych, radzą sobie lepiej niż ci, którzy myślą pokrętnie i są leniwi albo nieuprzejmi wobec współpracowników. Tak zawsze było i będzie, nawet jeśli jakiś cymbał okazuje się wyjątkiem” – to zdanie Scotta Gallowaya, profesora New York University, jednego z najwybitniejszych znawców biznesu, warto wziąć sobie do serca.

Objawienia i dzieje

Tropem Świętego Graala
Agnieszka Dziarmaga

Kielich użyty przez Jezusa Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy, znany jako Święty Graal, od niepamiętnych czasów rozpala wyobraźnię, jest przedmiotem legend, inspiracją filmów i sensacyjnych powieści. Dla wierzących stanowi jedną z najbardziej cenionych i świętych relikwii. Święty Graal – mit, fikcja czy rzeczywistość?

Biblijne miasta grzechu
Ks. dr Krzysztof Kowalik

Miasta Sodoma i Gomora zapisały się w ludzkiej pamięci jako siedliska zła i grzechu.

Dramaty w dziejach

Ile utracił Kościół na przestrzeni dziejów?
Radosław Patlewicz

Wiele się mówi o prześladowaniach chrześcijan w pogańskim Rzymie, zapominając, że również w kolejnych epokach Kościół był tą instytucją, którą najczęściej gnębiono. Równolegle także rabowano jego dobra.

Kalendarium

Historie jasnogórskie

Królewska pielgrzymka Jana III Sobieskiego na Jasną Górę
O. Grzegorz Prus, paulin

Nowo koronowany król Polski Jan III Sobieski po raz pierwszy jako władca kraju przybył na Jasną Górę 7 maja 1676 r., w wigilię uroczystości św. Stanisława, biskupa i męczennika, patrona Polski. Data monarszej wizyty nie była przypadkowa.

Jak komuniści walczyli z Matką Bożą
Grzegorz Gadacz

Wyznawcy Marksa i Engelsa od początku starali się niszczyć kult Matki Bożej. W Polsce największy atak skierowano na Jasną Górę.

Nawrócenia

Od nihilizmu do „Historii Chrystusa”
Prof. Wojciech Roszkowski

Życie i twórczość Giovanniego Papiniego mogą być przewodnikiem po burzliwych dziejach włoskich elit intelektualnych XX wieku. W ciągu 75 lat przeszedł on długą drogę od literackiej awangardy i wojującego ateizmu do klasztoru franciszkańskiego.

Boże miejsca

Śladem wiary i historii
Ks. prof. Piotr Roszak

Historia Camino de Santiago – szlaku pielgrzymkowego prowadzącego do hiszpańskiego Santiago de Compostela, gdzie znajdują się doczesne szczątki św. Jakuba Starszego, apostoła Jezusa Chrystusa – to coś więcej niż tylko opis wypraw w dalekie strony, zwłaszcza pielgrzymów z naszej części Europy.

Perła nad Wartą
Margita Kotas

Na wielkopolskim trakcie szlaku cysterskiego, między Kaliszem a Gnieznem, znajduje się miejsce niezwykłe i warte odwiedzenia.

Z lokalnego dziedzictwa

Klejnoty gotyckiej pani
Renata Czerwińska

Kubek, który mógłby się stać znakiem rozpoznawczym miasteczka, cenna zdobycz spod Wiednia, tajemnicze krypty i cicha kobieta w habicie, wspomagająca dzielnych rycerzy – to tylko niektóre tutejsze skarby.

Misja św. Ottona z Bambergu
Ks. dr hab. Grzegorz Wejman

900 lat temu rozpoczął się długi i mozolny proces chrystianizacji Pomorza. Inicjatorem i opiekunem tego dzieła był Otton z Bambergu.

Prostowanie historii

Pius XII w cieniu czarnej legendy
Bogdan Kędziora

Jak to się stało, że papież, który umierał w opinii świętości i uznanych przez środowiska żydowskie na świecie zasług w ratowaniu Żydów w czasie II wojny światowej, konsekwentny przeciwnik totalitaryzmu nazistowskiego, do dzisiaj uważany jest za „kontrowersyjnego”, a czarna legenda ciążąca nad nim od kilku dekad okazała się na tyle skuteczna, że wstrzymany został jego proces beatyfikacyjny?

Geohistoria

Jak zmieniało się Kolegium Kardynalskie?
Ks. dr Przemysław Śliwiński

Ostatnie sto lat jest czasem, gdy w „senacie papieskim” przesunął się punkt ciężkości z Europy na inne części świata. Kardynałowie z Europy zaczęli ustępować reprezentantom innych kontynentów.

Patrystyka

Sekrety syna Pamfila
Ks. Mariusz Frukacz

Zanim został biskupem i ulubieńcem cesarza Konstantyna, na własnej skórze doświadczył tego, o czym pisał – prześladowań. To przez pryzmat jego dzieła patrzymy na umęczony Kościół. Kim był pierwszy kościelny historyk?

Historia papiestwa

Papieże z listy Mercatiego
Ireneusz Korpyś

Na tronie Piotrowym zasiadało 266 papieży (nie licząc antypapieży – których było ok. czterdziestu). Najmłodszy papież miał 18 lat, a najkrótszy pontyfikat nie trwał nawet 5 dni. Skąd o tym wiemy?

Rekomendacje kulturalne

Rekomendacje kulturalne

Felieton

Złowieszczy „koniec średniowiecza”
Prof. Agnieszka Januszek-Sieradzka

Pod hasłem „końca średniowiecza” i odrzucenia „średniowiecznych standardów” nowe kierownictwo Ministerstwa Edukacji „reformuje” polską szkołę. Kres tych „ciemnych wieków” w szkolnictwie zwiastują plany wyrugowania religii, ograniczenia podstawy programowej, uderzające w przedmioty ojczyste, zakaz prac domowych oznaczający rezygnację z dyscypliny, samodzielności, potrzeby i umiejętności poszukiwania wiedzy.