Edytorial

Czas wolny
Ks. Paweł Rozpiątkowski

Jeszcze świeżo w pamięci mamy dyskusję o wolnej Wigilii. Zwolennicy argumentowali, że temu dniowi należy się ranga dnia wolnego od pracy z racji jego wyjątkowości oraz żeby ludzie mogli wypocząć, choć – najczęściej dla pań, niekiedy dla panów – przedświąteczne dni trudno nazwać wypoczynkiem. Przeciwnicy z kolei argumentowali, że dni wolnych od pracy mamy zbyt dużo, a każdy kolejny do strata dla gospodarki i dla mitycznego PKB.

Puls historii

Kościół a rozrywka
Grzegorz Gadacz

Widząc dzisiaj radosne, rozśpiewane i roztańczone wspólnoty kościelne, trudno uwierzyć, jak bardzo ascetyczne musiały być one przed wiekami.

Bóg zaplanował nam wypoczynek
Artur Stelmasiak

Praca jest bardzo ważna, bo nie tylko daje nam chleb, ale także nadaje naszemu życiu poczucie godności i sensu życia. W tej pracy jednak nie można się zatracić, a więc musimy walczyć o czas na dobry odpoczynek – mówi prof. Barbara Strzałkowska, biblistka i przewodniczka po krajach biblijnych.

Bóg i historia

Objawienia Maryjne przestrogą przed totalitaryzmem
Grzegorz Fels

Objawienia Maryjne (mimo że zaliczane są do tzw. objawień prywatnych) od wieków odgrywały istotną rolę w historii Kościoła katolickiego, niosąc wiernym przesłanie duchowe, moralne i społeczne.

Święte pisanie

„Orlica Boga”
Agnieszka Dziarmaga

Błyskotliwa inteligencja, stygmat na sercu, hart ducha, usposobienie... hm, czasami kapryśne – hiszpańska mistyczka św. Teresa Wielka, czyli Teresa od Jezusa lub Teresa z Ávili przerosła swój czas.

Służyła Bogu i Ojczyźnie
Katarzyna Cinzio

Szkoda, że wśród ludzi, którym Polska zawdzięcza niepodległość, tak rzadko wymienia się nazwisko Urszuli Ledóchowskiej, zakonnicy, hrabianki i świętej Kościoła katolickiego.

Rozmowa

Sekrety na temat Kościoła skrywane w archiwach IPN
Ireneusz Korpyś

Kościół był instytucją z natury rzeczy opozycyjną wobec systemu komunistycznego, stanowił alternatywę ideologiczną, zaś księża byli aktywnymi uczestnikami życia społecznego. Dlatego Kościół i jego ludzie zostali wzięci na celownik służb bezpieczeństwa. zapis walki reżimu z Kościołem znajduje się w ubeckich aktach przechowywanych w IPN. O tym, czego nowego możemy się dowiedzieć z zasobów ipN, rozmawiamy z dr. andrzejem sznajderem, dyrektorem Oddziału IPN w Katowicach.

Historia idei

Ikonoklazm – trudna historia kultu świętych obrazów
Ks. dr Mariusz Bakalarz

Nie wyobrażamy sobie dziś katolickich kościołów, a zwłaszcza świątyń chrześcijan wschodnich, bez świętych obrazów. Wiele z nich jest nie tylko cennymi dziełami sztuki – słyną także jako cudowne. Tymczasem w VIII wieku rozpoczęła się walka z wizerunkami. Gdyby historia potoczyła się inaczej, dziś nasze świątynie byłyby zupełnie inne.

Kościół i Naród

Pierwsze polskie powstanie?
Radosław Patlewicz

Obradujący w 1767 r. tzw. sejm repninowski narzucił Polsce, pod osłoną korpusu rosyjskiego, „prawa kardynalne”. Sytuacja, w której obce państwo otwarcie wymusza wprowadzenie korzystnych dla siebie ustaw, doprowadziła do gwałtownego wystąpienia szlachty przeciwko królowi i jego protektorom z Petersburga.

Książę Niezłomny
Bogdan Kędziora

Przydomek „niezłomny” przyrósł w pamięci zbiorowej do księcia kardynała Adama Stefana Sapiehy na całe dekady nie bez powodu.

Posłowie w sutannach
Jan Józef Kasprzyk

W II Rzeczypospolitej kapłani posiadali zarówno czynne, jak i bierne prawo wyborcze, dlatego w ławach sejmowych i senackich zasiadało kilkudziesięciu duchownych.

Tajemnice historii

Teleewangelista czy prorok zza oceanu?
Józefina Korpyś

„Spierał się z Darwinem, Freudem, Marksem i Szatanem. Nacierał uszu demokratom za lekceważenie demokracji, ganił kapitalistów za chciwość, a cały Zachód za to, że dawał komunizmowi szansę na rozwój przez lekceważenie własnej wiary chrześcijańskiej” – tak Fultona Johna Sheena scharakteryzowano w magazynie Time.

Pierwsze starcie cywilizacji
Ks. Paweł Rozpiątkowski

Czy dzieje Europy mogły potoczyć się inaczej? Oczywiście, że tak, i bardzo łatwo to sobie wyobrazić. Można wskazać wiele wydarzeń przełomowych, które gdyby ich wynik był inny, podręczniki historii pisałyby inaczej. Jedno z takich wydarzeń miało miejsce w 732 r. i jest nazywane starciem cywilizacji.

Historia sztuki

Anioł ze złamanym nosem
Ireneusz Korpyś

Uchodził za jednego z najbardziej katolickich malarzy w historii, a mimo to jego dzieła były cenzurowane przez watykańskich urzędników.

Esej

Chrześcijańska wizja człowieka
Prof. Wojciech Roszkowski

Ogromną karierę zrobiło ostatni w naukach społecznych rozróżnienie „antropologii ograniczonej” i „nieograniczonej”. Podczas gdy ta pierwsza przypisywana jest chrześcijaństwu, ta druga lansowana jest przez autorytety liberalne, postępowe i lewicowe.

Objawienia i dzieje

Prawda o odkryciach w Qumran
Ks. dr Mariusz Woźniak

Większość odkryć archeologicznych wzbudza niemałą sensację, jednak odkrycia w Qumran (wioska na północno-zachodnim wybrzeżu Morza Martwego, ok. 30 km na wschód od Jerozolimy) są wręcz przełomem kopernikańskim w archeologii biblijnej, istnym trzęsieniem ziemi w biblistyce.

Jerozolima i jej biblijne dzieje
Ks. dr Krzysztof Kowalik

Początki Jerozolimy stanowią kwestię sporną. Kolejne odkrycia odsłaniają jej coraz to wcześniejsze oblicze.

Dramaty w dziejach

Egzorcyzm – ku zawstydzeniu diabła
Ks. prof. Janusz Królikowski

W ostatnim półwieczu, zwłaszcza pod wpływem filmu Egzorcysta (1973 r.), egzorcyzmy cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem zarówno wierzących, jak i niewierzących.

Kalendarium

Historie jasnogórskie

Wyjątkowe zgromadzenia pielgrzymów na Jasnej Górze
O. Grzegorz Prus, paulin

Sanktuarium jasnogórskie od ponad sześciu stuleci przyciąga rzesze pątników. Wśród niezliczonych pielgrzymek były i takie, które w sposób szczególny się wyróżniały.

Wiara i nauka

Prekursor atomowej teorii świata
Prof. Wojciech Roszkowski

Nazwisko Ruđera Josipa Boškovicia jest dziś mniej znane historykom nauki, gdyż był jezuitą w czasach oświecenia, a przecież to on jako pierwszy odkrył brak atmosfery na Księżycu i stworzył podstawy dla teorii atomowej.

Boże miejsca

Szkaplerzna o piwnych oczach
Margita Kotas

Piękno przyrody łączy się tu z pięknem duchowości karmelitańskiej, a Matka Boża od wieków wyprasza swoim dzieciom potrzebne łaski.

Z lokalnego dziedzictwa

Otworzył bramę i serce. Bohaterski proboszcz z Będzina
Jarosław Ciszek

Świat płonął. To wyświechtany zwrot na opis czasu wojny, ale trafnie oddający rzeczywistość. W czasach II wojny światowej świat płonął dosłownie – z dymem szło wielowiekowe dziedzictwo naszej ojczyzny, z dymem szło dziedzictwo mieszkających tu Żydów, z dymem – i to najtragiczniejsze – szli w końcu sami mieszkańcy: Żydzi i Polacy.

Węgierski św. Władysław w „polskim Carcassonne”
Agnieszka Dziarmaga

Szydłów w województwie świętokrzyskim – urokliwe miasteczko, zwane „polskim Carcassonne”, dzięki założeniom urbanistycznym i zachowanej średniowiecznej architekturze – warto odwiedzić w każdym sezonie, ale dlaczego nie w czerwcu, gdy odbywa się odpust ku czci św. Władysława Węgierskiego, zrodzonego z Piastówny?

Prostowanie historii

Proces Galileusza: prawda i mity
Grzegorz Górny

Rozprawa trybunału inkwizycyjnego z Galileuszem rozpoczęła się 12 kwietnia 1633 r. Sąd nad astronomem w powszechnej świadomości jest koronnym dowodem na wrogość Kościoła wobec nauki. Czy słusznie?

Geohistoria

„Nowa, wspaniała Europa” i męczeństwo chrześcijan
Prof. Grzegorz Kucharczyk

„Kulturę europejską tworzyli męczennicy trzech pierwszych stuleci. Tworzyli ją także męczennicy na wschód od nas w ostatnich dziesięcioleciach i u nas w ostatnich dziesięcioleciach. Także u nas tak tworzył ją ks. Jerzy Popiełuszko. On jest patronem naszej obecności w Europie, za cenę ofiary z życia, tak jak Chrystus”.

Patrystyka

Niewidzialnie wszechobecny - Orygenes
Ks. Mariusz Frukacz

„Żaden z wielkich, od Ojców kapadockich do Augustyna, do Dionizego, Maksyma, Szkota Eriugeny i Eckharta, nie mógł uniknąć wpływu magicznej niemal siły promieniowania «człowieka ze stali», jak go nazywano (...). Nie ma w Kościele myśliciela, który byłby tak niewidzialnie wszechobecny jak Orygenes”. Taką opinię wyraził Hans Urs von Balthasar, pisząc o wpływie Orygenesa na myśl epoki patrystycznej i późniejszą teologię.

Historia papiestwa

Prorok pokoju
Józefina Korpyś

W świecie ogarniętym wojną on zdecydowanie apelował o pokój, ale chrześcijańscy przywódcy go nie słuchali, dlatego gdy w 1922 r. Benedykt XV zmarł, wielu uważało, że poniósł porażkę. Ale czy na pewno?

Rekomendacje kulturalne

Rekomendacje kulturalne

Felieton

Zwycięskie znaki
Prof. Agnieszka Januszek-Sieradzka

Na awersie wspaniałej dwustronnej pieczęci majestatowej króla Przemysła II, który został koronowany w 1295 r., 219 lat po poprzedniej koronacji polskiego króla, widnieje wizerunek monarchy. Piast ze wspaniałą koroną na głowie siedzi na tronie, w lewej ręce trzyma jabłko zwieńczone krzyżem, w prawej berło. Na rewersie pieczęci widnieje piastowski Orzeł w złotej koronie otoczony dumnym napisem: „Sam Bóg przywrócił Polakom zwycięskie znaki”. Zwycięskie znaki – insygnia koronacyjne ich władców i godło – przez stulecia stanowiły symbole polskiej państwowości.