Niedziela. Magazyn

Edytorial

2 kwietnia 2005 r.
Ks. Paweł Rozpiątkowski

Ta data weszła do niezbyt licznego zbioru najistotniejszych chwil w historii Kościoła w Polsce i z racji jego wyjątkowych związków z narodem – także do historii naszego kraju. 20 lat temu w tym czasie Polska właściwie stała, choć żadnego strajku nie było. Myśli wszystkich skupione były na jednym: umierał papież, nasz papież, polski papież. Polskie życie toczyło się wokół tej agonii. Otulało ją, prawie że dotykając. Ona wszystko organizowała. Wszystko było jej podporządkowane. 2 kwietnia 2005 r. stał się dniem wyjątkowym, dla którego próżno szukać analogicznego w ponad 1000-letniej historii kraju. Ten dzień stał się datą przełomu.

Puls historii

Wezwanie do służby i wezwanie do śmierci
Paweł Zuchniewicz

W tym roku mija 20. rocznica powrotu św. Jana Pawła II do domu Ojca. Przyjrzyjmy się jego drodze i wydarzeniom, które wstrząsnęły Kościołem i światem.

Zaniedbaliśmy dziedzictwo Jana Pawła II
Artur Stelmasiak

Dziś mamy ostry konflikt społeczno--polityczny na pograniczu rozpadu wspólnoty narodowej, a to na pewno nie mieści się w przestrzeni zaleceń Jana Pawła II dla Polaków – mówi prof. dr hab. Paweł Skibiński, historyk Kościoła z Uniwersytetu Warszawskiego.

Bóg i historia

Cuda eucharystyczne – prawda czy fałsz?
Grzegorz Fels

Bardzo popularne w ostatnich latach zrobiły się różnorakie rankingi. Gdyby ktoś pokusił się o zrobienie rankingu cudów Jezusa, to jestem przekonany, że na pierwszym miejscu uplasowałby się cud Jego zmartwychwstania.

Święte pisanie

Misja św. Andrzeja Boboli w niebie
Czesław Ryszka

Skąd tak ogromne zainteresowanie św. Andrzejem Bobolą w ostatnich latach? Jak doszło do pojawienia się owego, znaczącego sanktuarium tego świętego w Strachocinie k. Sanoka?

Sybilla znad Renu
Agnieszka Dziarmaga

Kochając Boga i stworzony przez Niego świat, ta średniowieczna mistyczka i benedyktynka uczyła kochać życie i wszelkie jego przejawy, w tym np. taniec i śpiew, co wówczas było absolutnie pionierskie i odważne.

Rozmowa

Jak wybierano papieży?

Duchowieństwo wraz z ludem Rzymu, biskupi suburbikarni, możne rody Wiecznego Miasta, cesarze oraz królowie – czy jednak kardynałowie? Kto w przeszłości tak naprawdę wybierał papieża? Wokół zasad elekcji biskupa Rzymu narosło wiele mitów i niedomówień, wyjaśnia je ks. dr Przemysław Śliwiński.

Historia idei

Manicheizm. Nieśmiertelna herezja?
Ks. dr Mariusz Bakalarz

Od swych początków Kościół nieustannie mierzył się z rodzącymi się poglądami teologicznymi, które uznawano za herezje, czyli nauki błędne, sprzeczne z powszechnie przyjętą doktryną. Herezje te zwykle dotyczyły kwestii dogmatów wiary, sakramentów, zasad moralności. Tymczasem od siedemnastu wieków chrześcijaństwo zmaga się nadal z herezją, która nie tylko nie powstała w Kościele, ale jej twórca właściwie nawet nie był chrześcijaninem.

Kościół i Naród

Budowanie kościołów w PRL
Marian Florek

„Nadeszła milicja, ale kobiety wzięły ich pod pachę i zaproponowały im, by podeszli do miejscowej gospody. Światła wygaszono. Milicjanci świecili latarkami, ale z daleka, tak że nie mogli rozpoznać, kto buduje...” – relacjonował w parafialnej kronice ks. Antoni Woźniak

Dagome iudex – największa tajemnica początków państwa polskiego?
Radosław Patlewicz

Niedługo przed swoją śmiercią w 992 r. Mieszko I wydał dokument, który wśród historyków zyskał nazwę Dagome iudex i miano najbardziej dyskusyjnego pisma w polskiej mediewistyce.

Rewolucja moralna
Grzegorz Gadacz

W dziejach narodów rzadko zdarzają się momenty, kiedy wydaje się, że niemal wszyscy myślą i czują to samo. Polacy przeżywali to kilka razy, szczególnie mocno na przełomie 1860 i 1861 r., nazwanym później okresem rewolucji moralnej.

Tajemnice historii

Jak finansowano Kościół w Polsce na przestrzeni dziejów
Ks. dr hab. Sławomir Zabraniak

Kwestia pieniędzy zawsze była i jest drażliwa, niezależnie od okresu dziejów. W przypadku funduszy Kościoła budziła i wciąż budzi skrajne emocje.

Uprowadzenie Maryi
Bogdan Kędziora

To niezwykła historia, którą można by zaliczyć jedynie do legend powstałych w skłonnych do religijnej egzaltacji głowach XVII-wiecznej szlachty.

Historia sztuki

Boży architekt na usługach Barcelony
Ireneusz Korpyś

Jeden z najbardziej genialnych architektów XX wieku, dla którego sztuka była formą ewangelizacji, umierał jak nędzarz. Dziś Kościół pragnie wynieść go na ołtarze.

Esej

Szczególny wkład Polaków w dzieje Kościoła powszechnego
Prof. Wojciech Roszkowski

Statystyki Kościoła katolickiego stawiają Polskę na szóstym lub siódmym miejscu w świecie, jeśli chodzi o liczbę katolików – za Brazylią, Meksykiem, Filipinami, Demokratyczną Republiką Konga i Włochami.

Objawienia i dzieje

Całun, opaski i chusta
Grzegorz Górny

Najdokładniej przebadany naukowo przedmiot na świecie wciąż pozostaje dla uczonych nieodgadnioną tajemnicą.

Włócznia Przeznaczenia
Ks. dr Krzysztof Kowalik

Tylko św. Jan opisuje przebicie boku Jezusa przez rzymskiego żołnierza. Pozostali Ewangeliści wspominają jedynie o wyznaniu wiary Rzymian uczestniczących w egzekucji.

Dramaty w dziejach

Dominacja państwa w szkolnictwie – oznaka rewolucji
Prof. Grzegorz Kucharczyk

W epoce średniowiecznej christianitas edukacja była całkowicie w gestii Kościoła. Nie mogło być inaczej, skoro to z inicjatywy i pod auspicjami Kościoła organizowana była wówczas cała sieć szkolnictwa – począwszy od szkół parafialnych, katedralnych, po uniwersytety.

Kalendarium

Historie jasnogórskie

Jedyny taki synod w II Rzeczypospolitej
O. Grzegorz Prus, paulin

W odrodzonej po I wojnie światowej Rzeczypospolitej w większości diecezji zostały zorganizowane synody diecezjalne, jednak oprócz synodów poszczególnych diecezji konieczne było zwołanie synodu narodowego, który ujednoliciłby życie Kościoła w Polsce.

Tajemnica jasnogórskich podziemi
Józefina Korpyś

Burzliwe dzieje Jasnej Góry pobudzają wyobraźnię, co sprawia, że niekiedy zaciera się granica między legendą a historią – oto jedna z takich opowieści.

Wiara i nauka

Dostrzegł Boga w naturze
Prof. Wojciech Roszkowski

Co sprawiło, że o jednym z wybitniejszych fizyków drugiej połowy XX wieku, o nazwisku Enrico Medi, mało kto dziś pamięta?

Boże miejsca

Nie tylko krakusom bliska
Margita Kotas

Dwa miejsca przychodzą na myśl, gdy pada hasło: „Kraków” – Wawel i Rynek Główny. A jeśli Rynek, to słynne Sukiennice i jeszcze słynniejsza bazylika Mariacka, a w niej równie znany, co ona sama, ołtarz Wita Stwosza.

Z lokalnego dziedzictwa

Łzy Matki
Urszula Buglewicz

Jan Paweł II w Syrakuzach w 1994 r. powiedział: „Matka Boża zapłakała w katedrze w Lublinie, ale ten fakt jest mało znany”. Czas milczenia już minął, teraz jest czas świadectwa.

Miasto prymasa
Ks. dr Paweł Gabara

Pięćset lat temu na posadzce łaskiej kolegiaty wysypano proch, nadając mu kształt krzyża, na którym prymas Jan Łaski napisał alfabet łaciński i grecki, zaznaczając, że te kultury oraz to wszystko, co one ze sobą przyniosły, dopełniło się w znaku krzyża i w chrześcijaństwie – powiedział kard. Grzegorz Ryś.

Prostowanie historii

Kto powołał, a kto zepsuł cenzurę?
Jakub Augustyn Maciejewski

Cenzura kościelna określana jest przez współczesnych jako złowrogi aparat walki z nauką i odmiennymi poglądami, a wszechobecna cenzura świecka jest traktowana jako zwyczajny element życia publicznego. Ale jest jedna różnica między nimi, której nie da się zakwestionować.

Geohistoria

Polscy emigranci i ich duszpasterze
Dr Paweł Sieradzki

U zarania epoki nowożytnej wraz z postępującymi odkryciami geograficznymi i kolonizacją nowych obszarów globu przez europejskie potęgi morskie przybrał na sile niespotykany wcześniej w dziejach proces migracji Europejczyków.

Patrystyka

Mistrz w zwalczaniu herezji
Ks. Mariusz Frukacz

Święty Ireneusz z Lyonu bronił prawdziwej doktryny chrześcijańskiej przed atakami ze strony heretyków oraz przedstawiał w sposób jasny prawdy wiary. Wobec odradzającej się dzisiaj gnozy jego nauczanie pozostaje niezwykle aktualne.

Historia papiestwa

Żelazny papież
Józefina Korpyś

Mimo że jego pontyfikat trwał dość krótko, zaledwie pięć lat, to odmienił oblicze Rzymu pogrążonego w przestępczości i rozpuście.

Rekomendacje kulturalne

Rekomendacje kulturalne

Felieton

Skarby (ponownie) odnalezione
Prof. Agnieszka Januszek-Sieradzka

Rzadko się zdarza, by historyczne odkrycia trafiały na czołówki mediów i poruszały kogoś więcej niż zawodowi historycy i garstka pasjonatów. Tym bardziej trudno przypuszczać, by taką reakcję mogło wywołać ponowne odnalezienie tego samego. A jednak!