Im więcej badałem, tym bardziej byłem pod wrażeniem spójności i wzniosłości doktryny katolickiej – tak o swojej drodze do nawrócenia mówił Avery Dulles – wychowany jako prezbiterianin, później agnostyk, wreszcie katolik.
Avery Dulles urodził się 24 sierpnia 1918 r. w Auburn w stanie Nowy Jork w rodzinie polityków. Jego dziadek – John Foster Dulles – był sekretarzem stanu USA w latach 1892--93, a wuj – Robert Lansing pełnił tę funkcję w rządzie prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona. Ojciec przyszłego kardynała był w 1918 r. doradcą Wilsona przy amerykańskiej delegacji na konferencję pokojową w Paryżu. W 1945 r. uczestniczył w konferencji w San Francisco i pracował przy redakcji Karty Narodów Zjednoczonych. Po zwycięstwie Dwighta Eisenhowera został sekretarzem stanu w jego rządzie. Brat Johna – Allen był pracownikiem służb amerykańskich i wieloletnim szefem CIA. Z takimi tradycjami Avery mógł liczyć na świetlaną karierę w polityce, wybrał jednak inną drogę.
Młode drzewo
Po skończeniu Choate School w Wallingford w stanie Connecticut, w 1936 r. Avery Dulles rozpoczął studia na Uniwersytecie Harvarda. Jego rodzina należała do Kościoła prezbiteriańskiego, ale w młodości odszedł od wiary i już na pierwszym roku studiów sądził, że ludzie nie mogą wierzyć w Boga, bo jest to sprzeczne z rozwojem nauki. Uważał, że religia jest przeżytkiem, a moralność opiera się na umowie społecznej, wyrażającej pragnienie wspólnoty i ładu społecznego. Olśnienie przyszło podczas lektury Państwa Bożego św. Augustyna w bibliotece Widenera, gdy nagle odczuł potrzebę wyjścia na dwór i spaceru. Idąc wzdłuż Charles River, zobaczył młode drzewo i pomyślał, że istnieje zasada, która tym wzrostem kieruje. Przestał nazywać tę „tajemniczą siłę” naturą i doszedł do wniosku, że musi to być zasada rozumowa. Tej nocy modlił się po raz pierwszy od wielu lat – tę drogę do nawrócenia i kapłaństwa opisuje w książce A Testimonial to Grace, wydanej w 1952 r., a wznowionej w 1996 r. Pod koniec studiów na Harvardzie, 26 listopada 1940 r. Dulles został przyjęty do Kościoła katolickiego.
Wiary i rozumu
Po pięciu latach służby w marynarce wojennej USA, w 1946 r. Dulles wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, a w 1956 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie studiował w Münster a potem w Rzymie, gdzie w 1960 r. uzyskał doktorat na Uniwersytecie Gregoriańskim. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych wykładał teologię i eklezjologię w seminarium jezuickim Woodstock College w stanie Maryland. W 1969 r. otrzymał doktorat honorowy na Wydziale Prawa St. Joseph's College w Filadelfii. W latach 1970-74 pracował w Nowym Jorku, a następnie został profesorem teologii na Catholic University of America w Waszyngtonie. Jako visiting professor wykładał też na wielu amerykańskich uczelniach, w tym w Loyola College w Baltimore i Marquette University w Milwaukee. Napisał i wydał ok. 20 książek i ok. 700 artykułów poświęconych różnym aspektom życia Kościoła. Jego dzieła cechowały nie tylko ogromna erudycja, ale także nowatorstwo. Na przykład w pracy Models of the Church (1978, Modele Kościoła) uporządkował różne funkcjonujące wizje Kościoła i zaproponował model własny, oparty na zasadzie wspólnoty uczniów Chrystusa. Wiele uwagi poświęcał zmianom, jakie w postrzeganiu Kościoła wprowadził II Sobór Watykański. Z prac teologicznych Dullesa wymienić trzeba: Apologetics and the Biblical Christ (1964, polskie wydanie jako Chrystus i Ewangelia, 1971), A History of Apologetics (1971, Historia apologetyki) czy Revelation Theology (1969, Teologia objawienia). W tych i innych pracach wiele uwagi poświęcał relacji wiary i rozumu oraz problemom ekumenizmu.
Choć jezuici składają obietnicę wyrzeczenia się pogoni za zaszczytami i stanowiskami, 21 lutego 2001 r. Dulles przyjął z rąk papieża Jana Pawła II kapelusz kardynalski – w uznaniu jego dokonań naukowych. Nie otrzymał przy tym sakry biskupiej ani prawa głosu w Kolegium Kardynalskim, ponieważ miał już 83 lata. Do śmierci w dniu 12 grudnia 2008 r. był także członkiem honorowym Konferencji Katolickich Biskupów Stanów Zjednoczonych, bez prawa głosu.
