Puls historii

Bitwa o pamięć

Prof. Grzegorz Górski
Prawnik, Akademia Jagiellońska w Toruniu

Na naszych oczach zmienia się porządek świata. Uruchomiona agresją rosyjską na Ukrainę lawina poruszyła proces gruntownej przebudowy dotychczasowego układu sił.

Jakkolwiek proces ten potrwa jeszcze zapewne jakiś czas, to jedno jest pewne: jak każdej tego typu przemianie, towarzyszy jej walka na argumenty historyczne. Ci bowiem, którzy walczą o kształt przyszłości, najchętniej nawiązują do historii, szukając w niej uzasadnienia swoich współczesnych aspiracji; oczywiście historii, która jest dla nich wygodna.

Dlatego nie mniej ważnym frontem każdej wojny – i tak też jest obecnie – jest BITWA O PAMIĘĆ. Kto stworzy lepszą narrację historyczną, ten ma większe szanse, aby uzyskać więcej w ramach nowych rozdań. To prawda stara jak świat i nie ma sensu szerzej rozwodzić się nad tą kwestią. Ważniejsze jest to, co z tego wynika dla nas dzisiaj.

Oficjalna historia a prawda

Zacznijmy od kilku stwierdzeń, które trzeba uświadomić sobie, jeśli nie chcemy poddawać się naiwnej wierze w to, że co jak co, ale historia jest obszarem, w którym rządzi prawda. Tak – niestety – nie jest. Przynajmniej bowiem od przełomu XVIII i XIX wieku zadomowiło się pojęcie tzw. oficjalnej historii. Co to jest owa „oficjalna historia”? To nic innego jak po prostu propaganda. „Oficjalna historia” nie ma nic wspólnego z prawdą historyczną. Więcej – nawet nie ma na celu służyć ukazaniu owej prawdy historycznej. Przeciwnie. O tym, co jest „prawdą” w ramach „oficjalnej historii”, decyduje wyłącznie tzw. siła przekazu, a nie fakty historyczne. Aby zabieg ten mógł się powieść kreatorom i promotorom „oficjalnej historii”, konieczne jest dokonywanie manipulacji w zakresie podstawowych pojęć i sposobów ich rozumienia. Dzięki temu kłamstwo może się stać prawdą w ramach „historii oficjalnej”. Spróbujmy prześledzić, jak kształtował się ten mechanizm na kilku przykładach.

Pełna treść tego artykułu w wersji drukowanej
lub w e-wydaniu.

Niedziela. Magazyn 2/2023

Dystrybucja

W parafiach

W wersji elektronicznej

Zamów e-wydanie