U zarania epoki nowożytnej wraz z postępującymi odkryciami geograficznymi i kolonizacją nowych obszarów globu przez europejskie potęgi morskie przybrał na sile niespotykany wcześniej w dziejach proces migracji Europejczyków.
Na ziemiach polskich fenomen emigracji w pierwszej swojej odsłonie miał miejsce po upadku powstania listopadowego. Spośród ok. 50 tys. powstańców internowanych przez Prusy i Austrię blisko 10 tys. podjęło wymuszoną perspektywą rosyjskich represji decyzję o pozostaniu na emigracji. Elitarność tej fali migracyjnej przejawiała się w tym, że w jej szeregach znajdowali się liczni przedstawiciele szlachty walczący w oddziałach powstańczych, członkowie Rządu Narodowego, a także inteligencja, ludzie pióra i artyści. Zmuszeni do życia poza ziemią ojczystą osiedlali się w różnych miejscach Europy, ale zdecydowana większość z nich we Francji. Nowe miejsce życia, postępujące wykorzenienie z etosu polskiego i słabnąca religijność emigrantów w realiach porewolucyjnej Francji nie umknęły uwadze ks. Hieronima Kajsiewicza, który w latach 40. XIX wieku stwierdził: „Młodzież emigracyjna jedną tylko księgę czytała: dzieje rewolucji francuskiej, jedną tylko myśl wyczytała – potrzebę rewolucji społecznej do odbudowania Polski”. Życie duchowe młodych rodaków natomiast określał on mianem „apostazji praktycznej”. Obserwacje te podzielali inni uwrażliwieni na stan życia religijnego Polaków nad Sekwaną. W efekcie ze wspólnoty zainicjowanej przez Bogdana Jańskiego oraz wspomnianego ks. Kajsiewicza i ks. Piotra Semenenki w 1842 r. uformowało się w Rzymie nowe polskie zgromadzenie zakonne zwane potocznie zmartwychwstańcami. Z czasem powstała też jego żeńska część uformowana przez Celinę Borzęcką. A polska szlachcianka, emigrantka mieszkająca w Rzymie, której kierownikiem duchowym był ks. Kajsiewicz – Józefa Karska i jej najbliższa współpracowniczka Marcelina Darowska powołały w 1857 r. do istnienia Zgromadzenie Sióstr Niepokalanek. Wszystkie trzy wspomniane wspólnoty zakonne uformowane w środowisku polskiej emigracji podjęły działalność wśród rodaków poza ziemiami polskimi, służąc ich odrodzeniu religijnemu, z czasem również otwierając liczne placówki na ziemiach polskich.
Na nieludzkiej ziemi
Pełna treść tego artykułu
w wersji drukowanej
lub w e-wydaniu.
