Serce jasnogórskiego sanktuarium bije w kaplicy z cudownym obrazem Matki Bożej. Przyjrzyjmy się jej uważniej – co dostrzeżemy?
Ołtarz jasnogórski ma bezcenną wartość dla kultury polskiej, jest zabytkiem najwyższej klasy i miejscem godnym najwyższej czci dla wszystkich Polaków. Powstał dzięki staraniom miejscowego konwentu paulinów w latach 1645-50. Fundatorem tego barokowego dzieła był kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński. Ołtarz, według projektu włoskiego architekta Giovanni Battista Gisleniego, został wykonany z drewna dębowego i częściowo z sosnowego obłożonego okładziną hebanową oraz przyozdobiony kompozycją figuralną ze srebra. Srebrną dekorację wykonali złotnicy augsburscy i gdańscy oraz złotnik królewski Johann Christian Bierpfaff. Uroczystość przeniesienia cudownego wizerunku do nowego ołtarza miała miejsce 8 września 1650 r. w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny przy udziale prymasa Polski abp. Macieja Łubieńskiego. Ten właśnie ołtarz do dnia dzisiejszego znajduje się w prezbiterium Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze.
Wielkiej Matce Dziewicy
Nastawa ołtarzowa posiada bogatą dekorację wykonaną ze srebra. Na szczycie zwieńczenia ołtarza znajduje się figura Matki Bożej Apokaliptycznej z Dzieciątkiem oraz dwie figury aniołów w pozycji stojącej umieszczone na wierzchołkach bocznych szczytów ołtarza, nad postaciami świętych i bramkami obejścia – te trzy figury zostały wykonane w latach 1627-29 przez złotników z Augsburga, a ufundował je Zygmunt III wraz z żoną Konstancją. Pozostałe figury i inne ozdoby powstały w Gdańsku i Warszawie w latach 1645-52. Wśród nich rzucają się w oczy przede wszystkim następujące elementy. Bezpośrednio po bokach figury Matki Bożej Apokaliptycznej znajdują się przedstawienia aniołów klęczących na gzymsach przyczółków zwieńczenia ołtarza. Kolejne dwa przedstawienia siedzących aniołów trzymających insygnia królewskie widzimy na gzymsach przerwanego szczytu. I jeszcze dwie pary figur wyobrażających aniołów widzimy na nastawie ołtarza. Jedne w takiej pozycji, jakby podtrzymywały cudowny obraz, a drugie ze świecznikami w rękach stoją po bokach tabernakulum. Nad obrazem Matki Bożej widnieje owalna tablica z wymownym napisem wotywnym w języku łacińskim: „Wielkiej Matce Dziewicy Jej najlichszy niewolnik. Jerzy, pan na Ossolinie, książę Cesarstwa Rzymskiego, najwyższy kanclerz Królestwa”.
Serce świątyni
W polu głównym ołtarza znajduje się ujęty srebrnymi ramami łaskami słynący obraz przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem na rękach. Wizerunek jest przyozdobiony w jedną z sukni wotywnych przechowywanych w sanktuarium, a będących niezwykłymi kolekcjami klejnotów składanych przez pielgrzymów w darze Matce Bożej. Najczęściej używane są najstarsze z nich, powstałe w XVII wieku, brylantowa lub rubinowa. Postacie Maryi i Jezusa są zwieńczone złotymi koronami papieskimi ofiarowanymi w 1910 r. przez św. Piusa X. W zbiorach jasnogórskich przechowywanych jest jeszcze kilka innych par koron. Tło obrazu jest pokryte srebrnymi pozłacanymi ozdobami. Są nimi blachy z przedstawieniem scen z życia Pana Jezusa i Maryi oraz para promienistych nimbów z falistym fryzem „chmurowym”. Wszystkie te ozdoby zostały wykonane w 1434 r. z fundacji króla Władysława Jagiełły, z wyjątkiem jednej małej złotej blachy nad ramieniem Dzieciątka, ufundowanej przez Zygmunta Starego na początku XVI wieku z wizerunkiem św. Barbary. Poniżej znajduje się serce każdej katolickiej świątyni, hebanowe, jak cały ołtarz, tabernakulum z Najświętszym Sakramentem ozdobione srebrnymi płaskorzeźbami. Powstało ono w czasie wnoszenia całego ołtarza w 1650 r. Poniżej tabernakulum znajduje się pochodzący z początku XVI wieku, pamiętający czasy jagiellońskie, zbudowany z kamienia ołtarz w kształcie murowanego prostopadłościennego sarkofagu zwieńczonego kamienną płytą. Jest on przykryty drewnem, ozdobiony srebrem oraz przykryty białym obrusem. To na nim sprawowana jest Najświętsza Ofiara w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej.
W darze Maryi
W ołtarzu jasnogórskim znajdują się również niezwykłe wota. Patrząc na niego od strony lewej ku prawej, znajduje się na nim niewielkich rozmiarów plakieta wotywna ofiarowana przez bł. Stefana Wyszyńskiego w 1956 r. jako wyraz wdzięczności za powrót z trzyletniego uwięzienia przez władze państwowe PRL. Zaraz obok widzimy relikwiarz zawierający zakrwawiony pas papieskiej sutanny św. Jana Pawła II, przestrzelony w czasie zamachu 13 maja 1981 r. Papież ofiarował go na Jasnej Górze w czasie swojej pielgrzymki apostolskiej do Polski w 1983 r. Następnie widzimy dwie barwne plakiety wotywne. Wyżej znajduje się wykonana w kształcie przypominającym kształt katedry polowej Wojska Polskiego w Warszawie; to dar Ordynariatu Polowego z 2005 r. Poniżej wotum w kształcie herbu miasta Wrocławia, ofiarowane w 2000 r. z okazji tysiąclecia tamtejszego biskupstwa. Najbliżej ram obrazu Matki Bożej znajdują się insygnia królewskie – berło i jabłko podarowane Matce Bożej przez kobiety polskie 3 maja 1926 r. Insygnia te zostały wykonane ze złożonej przez polskie kobiety biżuterii jako podziękowanie za zwycięstwo Polski nad bolszewikami w 1920 r. Po prawej stronie, najbliżej ram obrazu, widzimy złotą różę ofiarowaną przez św. Jana Pawła II na Jasnej Górze 4 czerwca 1979 r. w czasie pierwszej pielgrzymki do ojczyzny. Do uchwytu przy róży przywieszone są jeszcze dwa dary papieża Polaka – zawieszone na łańcuszku złote filigranowe serce z wygrawerowanym napisem: „Totus Tuus” oraz złoty różaniec. Na prawo od róży Jana Pawła II znajduje się róża papieska złożona na Jasnej Górze 28 lipca 2016 r. przez Franciszka. Dalej na prawo, nieco wyżej, widzimy jeszcze jedną różę papieską. Przekazał ją Matce Bożej Jasnogórskiej w czasie swojej pielgrzymki do Polski w 2006 r. Benedykt XVI. To ta, którą chciał ofiarować Matce Bożej św. Paweł VI, któremu władze państwowe PRL odmówiły możliwości przyjazdu do naszej ojczyzny w 1966 r. na obchody Tysiąclecia Chrztu Polski. Następnie znajduje się relikwiarz bł. Stefana Wyszyńskiego. Zaraz obok znajduje się srebrna tuleja zawierająca dokument z tekstem milenijnego Aktu Oddania Polski w macierzyńską niewolę Maryi, dokonanego na Jasnej Górze przez episkopat Polski na czele z prymasem Wyszyńskim 3 maja 1966 r. oraz tekst breve papieża Pawła VI, jakie wystosował wówczas na Jasną Górę do Polski i Polaków.
Ołtarz Matki Bożej na Jasnej Górze jest uważany za tron Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski i stanowi dla Jej czcicieli najważniejsze miejsce kultu na polskiej ziemi. Znajdujący się w nim łaskami słynący obraz Matki Bożej, na którym wskazuje Ona na swojego Syna, naszego Boga, jest od wieków niezwykłym narzędziem Bożego działania za wstawiennictwem Maryi Jasnogórskiej.
