Krzyż wrósł w polskość, czego ślady na każdym kroku możemy odnaleźć w przestrzeni publicznej.
Nie bez przyczyny Polska pojawiła się na historycznym horyzoncie wraz z przyjęciem krzyża. Naszą historię wyznacza ten znak. Krzyże z każdym kolejnym stuleciem stawały się naturalnym elementem polskiego krajobrazu, najpierw te w kościołach, których fundowano coraz więcej, później jako elementy przydrożnych kapliczek, krzyże pokutne, krzyże morowe, krzyże pomniki. Przyjrzyjmy się im uważniej, pytając, kim bylibyśmy bez obecności krzyża w przestrzeni publicznej...
Śladami pierwszego krzyża
W 1962 r. archeolodzy prowadzący wykopaliska na Ostrowie Lednickim – jednym z ośrodków władzy w państwie pierwszych Piastów i prawdopodobnym miejscu chrztu Polski – natrafili na przedziwny artefakt: niewielką, zaledwie kilkucentymetrową staurotekę – relikwiarz do przechowywania fragmentów Drzewa Krzyża Świętego – wykonaną w kształcie krzyża. Tym samym jest to nie tylko najstarszy relikwiarz, ale i najstarsze odnalezione na ziemiach polskich wyobrażenie krzyża, prawdopodobnie pamiętające czasy narodzin chrześcijaństwa w Polsce. Lednicka stauroteka została wykonana ze srebrnej blachy, ale w przeciwieństwie do wielu podobnych relikwiarzy wygląda skromnie, zarówno pod względem zdobień, jak i użytych kamieni szlachetnych. Powstała między II połową X a I połową XI wieku w warsztacie związanym z kulturą bizantyjską. Mogła więc stanowić dar bizantyjskiego cesarza dla Mieszka I, upamiętniający chrzest słowiańskiego władcy. Niemniej jednak większość historyków sugeruje, że stauroteka została wykonana na zlecenie cesarza Ottona II lub Ottona III w jednej ze wschodniofrankijskich pracowni, które wzorowały się na sztuce bizantyjskiej. Przyjmując to pochodzenie, możemy przypuszczać, iż była darem, który otrzymał Bolesław Chrobry z rąk cesarza Ottona III. Stauroteka zaginęła na ponad tysiąc lat, być może w wyniku najazdu na Polskę czeskiego księcia Brzetysława, który doszczętnie spustoszył Wielkopolskę z Gnieznem i grodem na Ostrowie Lednickim. Do najstarszego z polskich krzyży nawiązała Młodzież Lednicka, która podjęła inicjatywę powstania jego repliki – tzw. krzyż lednicki peregrynował po polskich parafiach w ramach przygotowań do kanonizacji Jana Pawła II oraz obchodów 1050-lecia chrztu Polski, przypominając o chrześcijańskich korzeniach naszej ojczyzny.
Pełna treść tego artykułu
w wersji drukowanej
lub w e-wydaniu.
